Arjan Hijdra over zijn missie, motivatie en MPS Zomerleren
Arjan Hijdra heeft zijn eerste jaar als kandidaat voor buitengewoon hoogleraar Managing Public Space ervaren als interessant en dynamisch. “Vooral de interactie met WUR-studenten en professionals, het sparren met onderzoekers en het verzorgen van onderwijs gaven me veel energie. Een hoogtepunt voor mij was meedraaien in het hybride vak Governance van het beheer aan de WUR met mixed classrooms en een drie dagen durend rollenspel over beheer. Studenten waardeerden dit enorm; de complexiteit van het vakgebied ondervonden ze aan den lijve. De moderne onderwijsvormen en de betrokkenheid van studenten hebben me positief verrast.”
Arjan Hijdra werkt al 26 jaar bij Rijkswaterstaat en heeft daarnaast altijd een sterke academische interesse gehad. Na zijn promotie aan de Rijksuniversiteit Groningen en een tijd als visiting scholar aan MIT, combineerde hij zijn praktijkervaring met wetenschappelijk onderzoek. Zijn benoeming tot kandidaat voor buitengewoon hoogleraar MPS aan Wageningen University & Research kwam tot stand via een sollicitatieprocedure op initiatief van stichting MPS, geïnspireerd door aanbevelingen vanuit zijn netwerk.
Messy en fuzzy
De openbare ruimte is geen doel op zich, benadrukt Hijdra, maar een middel om maatschappelijke functies te ondersteunen en het leven aangenaam te maken. “Het is een socio-technisch systeem,” zegt hij, “het gaat over spullen, assets, ruimte buiten, ondersteunend aan de maatschappij en geen doel op zich.” Juist dat samenspel tussen fysieke elementen en maatschappelijke wensen maakt het vakgebied zo boeiend én ingewikkeld. Daarom is het volgens Hijdra essentieel om het beheer van de openbare ruimte niet vanuit één enkele discipline te benaderen. “We maken gebruik van inzichten uit een enorm scala aan vakgebieden,” legt hij uit. “Klimaatadaptatie, sociologie, landschapspsychologie, bestuurskunde, zelfs filosofie. Het komt allemaal samen.” Dat brede palet is nodig omdat de openbare ruimte door verschillende mensen op heel verschillende manieren beleefd wordt. “Verschillende leeftijdsgroepen, genders, mensen met diverse culturele achtergronden… ze kijken allemaal anders naar die openbare ruimte.” Daarbij spelen ook eerdere ervaringen met bijvoorbeeld de gemeente een rol: “Als mensen een keer een vergunning geweigerd hebben gekregen, kijken ze soms met argwaan naar alles wat de overheid doet, ook al is het beheer inhoudelijk prima.” Zo laat het vakgebied zich niet vangen in vaste kaders. “Het is messy en fuzzy,” zegt Hijdra, “maar dat maakt het juist zo interessant om dieper in te duiken.”
‘Het is essentieel om het beheer van de openbare ruimte niet vanuit één enkele discipline te benaderen’ ‘Ruimte wordt door verschillende mensen op heel verschillende manieren beleefd’
De stichting MPS fungeert als spil tussen die complexe praktijk en de verschillende wetenschappelijke invalshoeken die daarop van toepassing zijn. Hijdra waardeert vooral de betrokkenheid van mensen uit het veld en ziet dat er veel passie is om openbare ruimte te gebruiken voor brede welvaart. “De ruimte buiten moet niet alleen netjes zijn,” zegt hij, “maar ook recht doen aan sociale, ecologische en economische waarden, en vooral aan de mensen voor wie het bedoeld is.”
Drie domeinen
Een verrassend inzicht voor Hijdra in zijn eerste jaar als kandidaat was het gebrek aan literatuur over het beheer van de openbare ruimte. “Dat is dan ook een mooie opdracht voor de leerstoel. De leeropdracht moet aansluiten bij drie belangen: de universiteit (wetenschappelijke waarde), de stichting MPS (maatschappelijke relevantie), en mijn eigen expertise. De focus ligt op het dichten van kennislacunes rond waardegestuurd beheer en het integreren van maatschappelijke perspectieven in beleid en uitvoering.”
‘Drie domeinen vormen samen een integrale benadering van het vakgebied: complexiteit, beleving en besluitvorming’
Hijdra heeft de leeropdracht aangescherpt en onderscheidt drie nauw verweven domeinen: “Ten eerste is er de fysieke complexiteit van de openbare ruimte zelf: alles wat er boven en onder de grond ligt tot hoe verschillende functies zich ruimtelijk, technisch, functioneel en temporaal tot elkaar verhouden. Denk aan bomen die schaduw en wortelruimte nodig hebben, leidingen die niet zomaar op of naast elkaar mogen liggen, en bestrating die niet alleen voor verschillende vormen van mobiliteit geschikt is, maar ook bij klimaatverandering. Al deze elementen vormen samen een ingewikkeld systeem vol onderlinge afhankelijkheden. Het tweede domein gaat over de manier waarop gebruikers de openbare ruimte beleven. Die beleving is niet eenduidig: achtergrond, leeftijd, ervaringen met overheden en culturele gewoonten beïnvloeden hoe mensen de ruimte waarderen. Wat de één rommelig vindt, ervaart de ander als levendig. Het derde domein gaat over de besluitvorming rond beheer: hoe organisaties met verantwoordelijkheden omgaan, hoe budgetten stromen, wie invloed heeft op keuzes en hoe uitvoering wordt geregeld. De manier waarop binnen beleidskaders en politieke structuren beslissingen worden genomen, spiegelt vaak de complexiteit van de buitenruimte. Deze drie domeinen vormen samen een integrale benadering van het vakgebied, waarin techniek, maatschappij en bestuur onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn.”
Industrieterrein
De nieuwe bestuursleden van de stichting MPS is gevraagd naar hun favoriete openbare ruimte. Wat is die van Hijdra? “Mijn vrouw vindt me daar een beetje raar in, maar ik heb een zwak voor plekken die verwaarloosd zijn en er niet al te strak bij liggen. Als ik ga wandelen, loop ik graag over een industrieterrein vol verborgen dynamiek. Ook waardeer ik veldjes waar jongeren zelf iets creëren, een crosstraject of een boomhut.”
MPS Zomerleren
Hijdra’s enthousiasme voor nieuwe vormen van leren sluit naadloos aan bij het intiatief ‘MPS Zomerleren’; in de luwte van de zomer wil MPS vakgenoten prikkelen met korte stellingen, betogen en opdrachten.
‘Ik raad iedereen aan om deze zomer deel te nemen aan MPS Zomerleren. Of je nu op een strandbedje ligt of in een lege kantoortuin zit. Laat je inspireren!’
Hijdra doet zeker mee. Zijn boodschap: “Ik raad iedereen aan om deze zomer deel te nemen aan MPS Zomerleren*. Of je nu op een strandbedje ligt of in een lege kantoortuin zit. Laat je inspireren!”
*Op 16 juli a.s. verschijnt de eerste editie van ‘MPS Zomerleren’.