Assetmanagement is de internationale term voor het optimaal beheren van kapitaalgoederen(assets) die van waarde zijn voor een organisatie. De invulling van ‘optimaal’ wordt ingegeven door de doelen die de organisatie nastreeft en de balans tussen prestaties, risico’s en kosten. Binnen assetmanagement gaat het om ‘de gecoördineerde activiteiten van een organisatie om waarde te realiseren uit kapitaalgoederen’ (ISO 55000). 

Kapitaalgoederen
Kapitaalgoederen zijn - binnen de scope van assetmanagement (lijn)objecten in de openbare ruimte. Voorbeelden hiervan zijn wegen, riolen, gemalen, bomen, lichtmasten, bruggen, tunnels, kabels, leidingen, (afval)waterzuiveringsinstallaties en vaarwegen. Veel kapitaalgoederen worden in organisaties gegroepeerd in assetgroepen of vakdomeinen zoals Groen, Civiele kunstwerken, Infrastructuur of Elektrotechnische installaties. 
Ook gebouwen zijn kapitaalgoederen en voor deze objecten is de onderliggende systematiek hetzelfde. Hiervoor wordt het iAMPro model voor assetmanagement gebruikt en richt zich specifiek  op de kapitaalgoederen in de infrastructuur en de openbare ruimte.

Waarom assetmanagement?

Het ontstaan van assetmanagement

De twintigste eeuw kende twee bouwpieken: de periode 1930-1940 en de periode 1965-1975. Veel kapitaalgoederen die toen zijn gebouwd, bereiken de komende jaren het einde van hun technische levensduur. Dit maakt het noodzakelijk efficiënt en effectief in te spelen op de grote behoefte aan vervanging, renovatie en verlenging van de levensduur.

Begin jaren zeventig kon nog worden volstaan met ad-hoc-onderhoud (zoals het herstellen van schade), maar de behoefte aan een verantwoorde onderhoudssystematiek begon snel te ontstaan. Enerzijds vanuit de na-oorlogse bouwpiek, anderzijds vanuit de gerealiseerde stadsuitbreidingen, groeikernen etc. uit de jaren zestig. Het Studiecentrum Wegenbouw (later opgegaan in het CROW) rapporteerde in 1979 het "proefproject Rhenen", waar een handmatige vorm van rationeel wegbeheer werd beschreven. Dit was het startsein voor de ontwikkeling van het rationeel beheer zoals wij dat nu kennen, dat vervolgens werd doorontwikkeld naar integraal beheer. Hierbij worden de onderhoudswerkzaamheden van verschillende disciplines (bijvoorbeeld wegen, groen en riolering) op elkaar afgestemd.

Ondertussen was in Engeland het politieke besluit genomen dat beheeractiviteiten 'op de markt konden worden gezet'. Dit had onder meer tot gevolg dat British Rail werd geprivatiseerd. Het bleek een harde leerschool, met als prangende vraag: hoe zorgt een overheid ervoor dat een private partij goed werk aflevert en dat tegelijk de veiligheid van de passagiers gegarandeerd is? Het leidde tot de ontwikkeling van PAS 55: een assetmanagementsysteem dat de grondlegger zou worden voor de ISO 55000 (Assetmanagement – Overzicht, principes en terminologie)

(tekst gaat verder onder de video)

Schaalgrootte
Inmiddels worden ook in Nederland steeds meer beheeractiviteiten voor de infrastructuur toevertrouwd aan de markt. Daarbij varieert de vorm van kleine contracten voor een specifieke discipline tot omvangrijke contracten voor langjarig multidisciplinair onderhoud. Deze ontwikkeling deed ook de behoefte toenemen aan een systeem om op gestructureerde wijze greep te houden op het beheer. Assetmanagement biedt dat systeem. Voor grote contracten is het onmisbaar, voor kleinere beheeractiviteiten is het een interessante werkwijze.

Van optimaal technisch beheer naar beheren naar behoefte
Draaide het bij rationeel beheer om optimaal technisch beheer, bij assetmanagement gaat het om de behoeften van de gebruiker. De  organisatie geeft aan wat de strategische doelen zijn. Die vormen het kader voor de beheerbeslissingen. Het is goed mogelijk dat een gekozen maatregel technisch gezien niet optimaal is, maar dat met minder kwaliteit toch het gestelde doel wordt bereikt. De maatregel voldoet dan. Uiteraard mogen er geen ongewenste risico’s optreden. Daarom wordt de keuze van een maatregel altijd bepaald door een afweging tussen kosten, prestaties en risico’s. Deze moeten met elkaar in balans zijn. 

Veelzijdige werkwijze
Assetmanagement is een veelzijdige werkwijze: 

• waarmee politieke keuzen kunnen worden vertaald naar de uitvoering;
• waarmee 'hogere doelen' kunnen worden bewaakt, zoals veiligheid, leefbaarheid, duurzaamheid, betrouwbaarheid  en esthetica;
• waarin heldere afwegingen worden gemaakt op basis van prestaties, kosten en risico's;
• die gestandaardiseerd en transparant is;
• waarin kennis wordt geborgd en waarin het eenvoudig is om kennis uit te wisselen;
• waarmee het voldoen aan wet- en regelgeving wordt geborgd;
• die ruimte biedt voor continue verbetering, aanpassing en innovatie;

Kortom, assetmanagement is een systeem om (nog) professioneler te werken. Dat is van groot belang in een tijdperk waarin we gesteld staan voor een grote maatschappelijke opgave om invulling te geven aan grote transities (mobiliteit, energie, biodiversiteit, klimaat en inclusiviteit) en de vervangings- en renovatie opgave van onze infrastructurele assets/ kapitaalgoederen. Zeker nu er steeds meer beheeractiviteiten aan de markt worden uitbesteed.

Kijk ook
In maart 2023 hielden we een webinar over de beginselen van assetmanagement. Bekijk hieronder een deel van dit webinar (andere delen zijn te vinden op de pagina's van deze website en in de omschrijving op YouTube).