INTERVIEW ‘Het Ambitieweb maakt duurzaamheid veel concreter’

Het is een handig hulpmiddel bij de opstart en biedt veel inzicht, weet ook Reinier Trommel. Hij werkt bij de Provincie Gelderland als duurzaamheidscoördinator voor de infra. In dit interview geeft Trommel tips aan professionals die de tool willen gebruiken. 

Wat is nou het grootste voordeel van het Ambitieweb? Trommel hoeft niet lang na te denken over het antwoord: ‘Met het Ambitieweb maak je vooraf duidelijk waarop je wilt inzetten qua duurzaamheid en wat dat betekent voor het project. Daarmee wordt dat abstracte begrip duurzaamheid opeens heel concreet. Het helpt ook om collega’s mee te nemen in alle mogelijkheden en keuzes. Met elkaar ga je die afwegingen langs en maak je dat proces door.’ 

Voordat hij verder vertelt, eerst iets over zijn loopbaan. In het provinciehuis in Arnhem werkt Trommel bij de afdeling Beheer & Onderhoud, waar hij zich dagelijks buigt over het wel en wee van de Gelderse infra. Samen met de collega’s van de afdelingen Programmering Mobiliteit en Gebiedsontwikkeling & Uitvoering zorgt Beheer & Onderhoud ervoor dat Gelderland bereikbaar blijft, vertelt Trommel.  

‘Die drie afdelingen hebben dus ook een eigen duurzaamheidsfunctionaris. Bij Beheer & Onderhoud is het mijn taak dat onze infraprojecten zo duurzaam mogelijk worden uitgevoerd, zodat we onze doelen behalen. Ik richt mij voornamelijk op de strategische en tactische aspecten, terwijl een andere collega – die bij de uitvoeringsclub zit – veel meer operationeel bezig is. Dus die adviseert projectleiders hoe ze duurzaamheid in hun project kunnen brengen en biedt daar verder begeleiding aan.’ 

Trommel heeft indertijd milieukunde gestudeerd in Nijmegen. Daarna werkte hij bij verschillende adviesbureaus. Hij kwam in aanraking met de GWW-sector toen hij in 2015 als kenniswerker bij CROW ging werken. Na zes jaar verruilde hij die job voor een baan bij de Provincie Gelderland. ‘Ik wilde nog iets dichter op die uitvoering zitten en echt in de praktijk – dus buiten - het verschil kunnen maken. Dat bevalt mij uitstekend.’ 

Wat was het eerste dat opviel toen je drie jaar geleden in Arnhem begon? 

‘Vooral dat de ambities op gebied van duurzaamheid vrij hoog waren. Mijn voorganger ging met pensioen, maar ik kende hem uit mijn CROW-tijd. Hij had mij ook al het een en ander verteld over de werkwijze en de keuzes. Er was al veel in gang gezet, waaronder een groot aantal pilots om infraprojecten te verduurzamen. Wat wel enigszins ontbrak, was structuur. Dus dat stuk heb ik opgepakt. Ook heb ik gekeken naar de procedures. Ik wilde ervoor zorgen dat er aan de voorkant van het project al duurzame keuzes worden gemaakt. Daarmee kan je voorkomen dat je achteraf in discussie moet over extra geld. Dat doel is nog niet helemaal bereikt, maar er zijn al mooie stappen gezet.’ 

Kwamen die duurzaamheidsambities vanuit het bestuur of vanuit de organisatie? 

‘Vooral vanuit het bestuur. Bij de organisatie merkte ik juist veel verschil in denken. De ene collega was zelf al heel enthousiast om met verduurzaming aan de slag te gaan, een andere zag vooral de risico’s. Het hing dus sterk af van wie je sprak. Uiteindelijk komt het echt op mensen aan, dat werd mij vrij snel duidelijk.’ 

Hij vervolgt: ‘Er was bijvoorbeeld een collega die het zelf heel belangrijk en leuk vond om met innovaties en met duurzaamheid bezig te zijn. Die hoefde ik alleen maar iets te stimuleren en de rest ging vanzelf. Er zaten ook collega’s tussen die er eigenlijk geen energie in wilden steken. Ik dacht wel: oei! Want er is behoorlijk veel werk aan de winkel om de duurzaamheidsdoelstellingen te halen. Dus ik wist: hier moet nog wel het een en ander gebeuren…’ 

Het Ambitieweb werd al langer gebruikt door de provincie, vertelt Trommel. 

‘Maar het landelijke web was inmiddels vertaald naar de Gelderse situatie. Daar waren dus allerlei aanpassingen. Inmiddels heeft ook het landelijke web een update gehad, maar voorheen ontbrak bijvoorbeeld een thema als klimaatadaptatie. Dus daar had de provincie zelf al op geanticipeerd.’ 

Ook zijn voorganger organiseerde al speciale sessies rondom het Ambitieweb, vertelt Trommel. Dat gebeurde onder begeleiding van een bekend adviesbureau. 

‘Per sessie werden de assetbeheerders uitgenodigd die relevant waren voor het project. Je hebt binnen het web twaalf duurzaamheidsthema’s waar je je ambitie voor bepaalt. Er worden dan drie ambitieniveaus onderscheiden. Dat geeft al veel inzicht. Bij het Gelders Ambitieweb – dus onze eigen vertaalslag - is per thema en niveau ook nog een uitwerking toegevoegd met verschillende maatregelen waar je aan kan denken. Speciaal gericht op onze GWW-projecten. Die concretisering werkt heel fijn en maakte collega’s enthousiast om ermee aan de slag te gaan. Dat heb je gewoon nodig; je moet wel de beleving hebben dat ‘t iets toevoegt.’ 

Trommel is ook voorzitter van het P12-platform Duurzaam GWW, waar het Ambitieweb regelmatig als onderwerp voorbij komt. 

‘Met duurzaamheidscollega’s van de andere provincies komen we een paar keer per jaar bij elkaar om kennis uit te wisselen. Binnen die groep hoorde ik steeds vaker opmerkingen over wat de collega’s misten binnen het Ambitieweb. Wat ik net al zei: een onderwerp als klimaatadaptatie was inmiddels een speerpunt, maar kreeg geen expliciete aandacht binnen de eerste versie van het landelijke web. Met als gevolg dat provincies zelf met aanpassingen kwamen. Daardoor zijn allerlei regionale versies ontstaan, meer aangepast op de situatie van die opdrachtgever. Het landelijke web heeft inmiddels ook een update gehad. In die 2.0-versie zijn de thema’s aangepast aan de actualiteit.’ 

Wat is de directe winst als opdrachtgevers met het Ambitieweb aan de slag gaan? 

‘Als je nog weinig met duurzaamheid hebt gedaan en er bestaat binnen de organisatie nog geen structuur op dat gebied, dan kan het Ambitieweb enorm behulpzaam zijn. Dus echt aan de voorkant, bij de opstart. Dankzij het Ambitieweb geef je duurzaamheid een plek binnen projecten. Met name bij gemeenten hoor ik vaak zeggen: We moeten meer met duurzaamheid aan de slag, maar we hebben echt geen idee hoe we het moeten aanpakken. Dan is dit gewoon een van de eerste stappen die je kan zetten.’ 

Waarom is het zo behulpzaam? 

‘Duurzaamheid is best een vaag begrip en het Ambitieweb geeft je twaalf herkenbare thema's. Zo maak je het concreet. Vervolgens breng je onderscheid aan in de ambitieniveaus. Daarnaast biedt het instrument ook een soort praatplaat; je kijkt met elkaar naar de thema’s waarover je het wilt hebben. Dat helpt om het gesprek aan te gaan.’ 

In hoeverre is het noodzakelijk dat je er een bureau bij betrekt?  

‘Zeker in het begin zou ik er altijd begeleiding bij halen. Want je hebt wel wat ervaring nodig om zo'n Ambitiewebsessie goed te faciliteren. Grotere organisaties hebben soms een duurzaamheidscoördinator in dienst die hierin is opgeleid. Maar kijk je naar gemeenten, dan moet iemand het Ambitieweb er vaak als extra taak bij doen. Dan kost het relatief veel tijd om je dat eigen te maken. Dus enige hulp vanuit een bureau is een groot voordeel.’  

Gaat de provincie Gelderland ook nog een 3.0-versie van het Ambitieweb maken? 

‘Daar zijn we wel mee bezig. We merken dat de sessies best wel wat tijd kosten en dat we vaak op dezelfde oplossingen uitkomen. Dat is ook niet zo vreemd, want we focussen ons voornamelijk op de wegen en de bermen. Dat is minder uitgebreid dan kijken naar maatregelen voor een heel gebied. We merkten dat de meerwaarde van een Ambitiewebsessie hierdoor gaandeweg wat wegviel. Daarom hebben we het groepje nu iets kleiner gemaakt. Een paar collega’s nemen deel aan de sessie en komen daarna met een voorstel voor de hele groep.’ 

Hij vervolgt: ‘Daarnaast hebben we van alle terugkerende, veelvoorkomende maatregelen een lijst gemaakt en daar willen we generieke maatregelen van maken. Die worden dus een soort standaard in onze processen en ook dat gaat tijd besparen. Tijdens Ambitiewebsessies bespreken we voortaan vooral de specifieke situaties. Zo van: Wat kunnen we hiermee, gelet op onze duurzaamheidsdoelstellingen. Dus de sessies gaan meer over maatwerk, omdat we zo’n tachtig procent al hebben afgedekt met die generieke maatregelen.’ 

Is die lijst met generieke maatregelen ook beschikbaar om te delen met andere opdrachtgevers? 

‘Absoluut. We zijn altijd bereid om kennis uit te wisselen. Maar dan ben je er nog niet. Ik denk dat het goed is dat opdrachtgevers ook zelf aan de slag gaan met de Ambitiewebsessies en beginnen met die brede scope. Je moet gewoon alle facetten langsgaan en met elkaar ontdekken wat er mogelijk is en welke ambities je wilt vaststellen. Daarmee neem je de collega’s mee in de reikwijdte van duurzaamheid, krijgt iedereen meer gevoel bij de afwegingen en leer je met elkaar welke keuzes het beste bij de organisatie of het werk passen. Dat stuk kan je niet overslaan, dat is essentieel om met elkaar die stap te zetten.’ 

Het kost in het begin tijd om sommige collega’s te laten wennen aan duurzaamheid, merkt Trommel.  

‘Veel collega’s zijn gewend om vooral naar kwaliteit en kosten te kijken. Een asfaltdeklaag of brug moet voldoen aan de eisen en daar moet een bevredigend antwoord op komen. Het is dus belangrijk om te laten zien dat duurzame maatregelen ook aan diverse eisen voldoen. Daarin kunnen opdrachtgevers nog meer samenwerken, merk ik. We zouden bijvoorbeeld met elkaar een lijst kunnen opstellen waarop maatregelen staan die aan de eisen voldoen. Dan is het nog gemakkelijker om assetbeheerders mee te krijgen.’ 

Welke tips heb je voor opdrachtgevers die met het Ambitieweb aan de slag willen? 

‘Mijn eerste tip heb ik eigenlijk al genoemd: schakel een adviesbureau in met ervaring om te leren hoe je het Ambitieweb toepast. Mijn tweede tip is: kijk kritisch naar de thema’s die je níet gaat gebruiken. Er zijn twaalf thema’s en sommige onderwerpen zijn voor jouw projecten minder relevant. Dus dan kan je die ook weglaten. Bij ons zijn dat thema’s als Investeringen, Vestigingsklimaat en Ruimtegebruik; die vullen we nooit in. Als je kijkt naar de drie P’s van duurzaamheid – dus People, Profit en Planet – dan merk ik dat bij ons vooral de Planet-kant veel wordt toegepast. Dan moet je dus denken aan onderwerpen als energie, materialen, water, bodem en ecologie.’ 

Hij vervolgt: ‘Op basis van onze ervaringen heeft het adviesbureau voor onze afdeling dus een kleiner Ambitieweb samengesteld, waarbij we ons vooral richten op speerpunten als klimaatadaptatie, klimaatmitigatie, circulariteit en biodiversiteit. Dat wordt dus uiteindelijk die 3.0-versie van het Ambitieweb. Met andere woorden: durf focus aan te brengen op thema’s die voor jouw projecten relevant zijn.’ 

Heb je nog zo’n mooie tip? 

‘Zorg ervoor dat je vooraf dekking hebt geregeld voor wat wordt voorgesteld. Anders ga je prachtige ideeën uitwerken die achteraf weer van tafel moeten. Ik heb daar helaas ervaring mee en het heeft ertoe geleid dat ik veel meer energie heb gestoken in het voortraject. Als een organisatie serieus aan de slag wil met duurzaamheid, dan is daar beleid en dus ook budget voor nodig. Anders gezegd: voordat je met Ambitiewebsessies begint, moet je zorgen voor intern draagvlak. Duurzame maatregelen kosten niet per definitie meer geld, maar kunnen op onderdelen wel een hogere investering vragen. Zeker als je het afzet tegen traditionele oplossingen. Dus houd daar rekening mee.’ 

Waar haal je als professional meer informatie over het Ambitieweb? 

‘CROW heeft een speciale webpagina aangemaakt over het onderwerp en dat is een prima startpunt. Het Ambitieweb is onderdeel van de Aanpak Duurzaam GWW, dus je krijgt dan ook meer context over het doel en andere maatregelen. Want het Ambitieweb is niet de enige tool. CROW biedt opdrachtgevers ook startpakketten, waarbij je uitleg krijgt van een adviesbureau dat gespecialiseerd is in de Aanpak Duurzaam GWW en het Ambitieweb. Via dat pakket word je aan de hand meegenomen en dat is wel prettig als je de eerste stappen zet en ervaring opdoet.’ 

Hij heeft nog een laatste tip: 

‘Zorg voor voldoende positieve energie bij zo’n websessie. Als je alleen maar criticasters aan tafel hebt, loop je het risico dat de hakken steeds verder in het zand gaan. Ik zou bij die sessie dus altijd een mix aan collega’s uitnodigen, met zowel positieve als meer kritische collega’s. Dan krijgt het ook echt een kans om een succes te worden.’ 

Ga aan de slag en download hier het Ambitieweb!

Voor meer informatie kun je contact opnemen met CROW-kenniswerker Lauren van der Meer.