Terugblik: invasieve exoten, van beleid tot actie
Het hartje van Amsterdam, waar de bijeenkomst plaats vond, staat dan misschien niet bekend om zijn groene karakter en grote biodiversiteit, maar dat betekent niet dat het niet aanwezig is. Hoewel veel gemeenten en provincies er veel aan doen om de biodiversiteit te verhogen, is niet alle diversiteit welkom. Sommige soorten komen niet uit Nederland en verdrijven de plaatselijke flora en fauna. Deze invasieve exoten moeten juist onder controle gehouden worden. Maar hoe maak je daar beleid op? Daarover gingen we met diverse organisaties in gesprek.
Naast veel gemeenten zaten er ook adviesbureaus, groenbedrijven, provincies, waterschappen en zelfs iemand van de vervoerregio Amsterdam in de zaal. Veel mensen zijn al bezig met invasieve exoten, maar nog niet elke organisatie is bezig met beleid. Veel bestrijding gebeurt nog ad hoc. Bij veel organisaties is dan ook vooral aandacht voor de Japanse Duizendknoop. Hoewel ook andere soorten steeds meer aandacht krijgen.
Wageningen University & Research
De eerste presentatie gaf Chris van Dijk, onderzoeker invasieve exoten bij de Wageningen University & Research. De kern van de presentatie ging over preventie en mogelijke opties ervoor.
In Europa zijn zo’n 12.000 exoten, waarvan 10% zich invasief gedraagt. Er geldt een Europees verbod op bezit, handel, kweek, transport en import van een aantal schadelijke exotische planten en dieren. Deze soorten staan op de zogenoemde Unie-lijst. Een aanpassing van de Unielijst met ‘nieuwe soorten’ wordt medio juni 2025 verwacht.
Bewustwording over invasieve exoten is zeer belangrijk. Want er zijn veel gevolgen, zoals bedreiging voor biodiversiteit door verdringing van inheemse soorten. Economische schade door schade aan bouwwerken en verhardingen. Dit kan zorgen voor hogere beheerkosten.
De Nationale Databank Flora & Fauna (NDFF heeft een aanpak voor snelle signalering, waarbij invasieve soorten in het systeem gemeld kunnen worden. Door deze meldingen kan er sneller actie worden ondernomen met onder andere bestrijding en preventie van verspreiding. Hoe eerder je kunt ingrijpen hoe beter en makkelijker het is om een invasieve exoot te bestrijden.
Vervolgens nam Chris ons mee in de invulling van preventie, zoals het handelsverbod van de Aziatische Duizendknoop in Nederland en protocollen voor hygiënisch werken. Een tip was: “Zoek de samenwerking op, want invasieve exoten houden zich niet aan grenzen van afdelingen of gebieden.” Kennisdeling is belangrijk want er zijn al heel veel pilots gedaan en veel is al bekend. We hoeven dus niet allemaal het wiel opnieuw uit te vinden.
Het Kennisnetwerk Invasieve Exoten deelt veel informatie via verschillende kanalen, zo zijn er onder andere richtlijnen, leidraden zoals beheer van de Reuzenberenklauw en het Landelijk protocol JDK te vinden. Aquatische invasieve soorten met bestrijdingsmethoden zijn te vinden op https://www.plaagsoorten.nl/ van Stowa en UvW.
Vanuit de zaal werd aangevuld dat Waterschap Vechtstromen een uitvoeringsbeleid heeft, gemeente Rijswijk heeft beleid over de Reuzenberenklauw en de gemeente Eindhoven heeft een instructie handelingskader transport. Benieuwd naar het praktisch handelingskader transport en verwerking van invasieve exoten van Stichting Bargerveen?
Gemeente Amsterdam
Vervolgens presenteerde Lorainmari den Boogert hoe de gemeente Amsterdam van beleid tot actie is gekomen. Aanleiding was de schade die de Japanse Duizendknoop veroorzaakt aan kades. Lees hier een nieuwsbericht van parool uit 2022.
Start met registratie door data goed vast te leggen van de locaties, lengte, breedte, dichtheid en inschatting van kosten. Daarnaast is training van uitvoerend personeel belangrijk, want anders wordt er nog steeds door Japanse Duizendknoop gemaaid en maaiafval met Japanse Duizendknoop gestort in plaats van verbrand.
De Japanse Duizendknoop is zo wijd verbreid dat er in Amsterdam is gekozen voor beheersing, omdat eliminatie niet realistisch is. Het bestuur is over de problematiek geïnformeerd en besloot om op jaarbasis €2,5 miljoen uit te geven om het beheersbaar te houden.
Bewoners worden meegenomen via de website https://www.amsterdam.nl/wonen-leefomgeving/japanse-duizendknoop/ waar zij ook zelf meldingen kunnen maken.
Een andere exoot die in de gemeente Amsterdam te vinden is, is de miersoort Mediterraan draaigatje. Aangezien de omvang van het verspreidingsgebied nog beperk is en er nog maar een gering aantal lokale populaties is, ligt de focus op de eliminatie.
Aan de slag
Na twee interessante presentaties gehoord te hebben gingen de deelnemers in kleine groepjes aan de slag met twee casussen rondom beleid en uitvoeringsplannen. Daarbij keken ze wat nodig was om tot beleid te komen voor de Reuzenberenklauw en de Amerikaanse rivierkreeft. Tijdens de borrel was er nog de mogelijkheid om met elkaar na te praten.
